Ghen

Ghen là một trạng thái cảm xúc tâm lý của con người phản ánh những suy nghĩ mang tính tiêu cực được biểu hiện bằng cảm giác bất an, sợ hãi, và lo lắng về một sự mất mát, vuột vỡ. Trong đó hai cảm xúc chủ đạo mang tính phổ biến là sự ganh tỵ (hay đố kỵ) thể hiện sự không bằng lòng về một đối tượng hoặc những kết quả, thành tích, hoạt động hoặc sự hạnh phúc, thành công của người khác thể hiện qua thái độ không vui, khó chịu, tức tối, bực bội, hậm hực, bất mãn... và một trạng thái rất phổ biến là sự ghen tuông trong tình yêu và hôn nhân, gia đình.

Ghen tuông bao gồm một chuỗi trạng thái cảm xúc lẫn lộn hay một loạt những cảm xúc đặc biệt mạnh mẽ như giận dữ, oán giận, bất lực và tiêu cực hơn là cảm giác coi khinh và ghê tởm với đối tượng đang hướng đến (người yêu hoặc vợ/chồng) cùng những đối tượng liên quan (tình địch, người tình cũ, bạn tình...). Ghen tuông được cho là một trạng thái tâm lý phổ quát trong mọi nền văn hóa biểu hiện qua những mối quan hệ xã hội, quan hệ gia đình, quan hệ tình yêu nam nữ. Nguyên nhân chung được cho là tâm lý thiếu tự tin nên có phản ứng phòng vệ, đồng thời nguyên nhân từ cảm giác lo sợ, tính sở hữu ích kỷ và do quá yêu đến mức mù quáng.

Về bản chất, ghen tuông hay ghen tỵ là một dạng tình cảm ích kỷ xuất hiện khi cảm thấy mình bị người khác bỏ rơi, bị coi thường, phớt lờ, bị đánh giá thấp hơn người khác. Chính vì vậy ghen là yêu chính bản thân mình chứ không phải là yêu người khác. Ghen tỵ cũng là nguyên nhân dẫn đến nhiều loại bệnh như bệnh tim, tiểu đường, cao huyết áp và u nhọt, ngoài ra nó cũng là nguyên nhân dẫn đến nhiều nghịch cảnh, oái ăm, tan vỡ trong tình yêu, hôn nhân và gia đình và thậm chí là dẫn đến những kết quả thảm khốc, không mong muốn.

Về thuật ngữ, trong tiếng Việt, ghen hay còn biết đến với các thuật ngữ thông dụng, tùy vào từng hoàn cảnh cụ thể mà có những từ ngữ khác nhau. Ví dụ như trong tình yêu, quan hệ vợ chồng thì có ghen tuông, "nổi máu Hoạn Thư", nổi cơn ghen, đánh ghen, nổi máu ghen…. Trong các mối quan hệ khác thì có các từ ngữ như ghen tị, ghen gét, ghen ăn tức ở, ganh tị, so kè, đố kỵ, tỵ nạnh, hiềm tỵ…..

Ghen tuông

Ghen tuông là một dạng bản năng của con người không thể loại bỏ mà chỉ có thể kiểm soát bằng lý trí, khả năng tự làm chủ bản thân hoặc thông qua những mối quan hệ xã hội tích cực, thiện chí, là một trạng thái tình cảm bí ẩn ngay cả với chính người trong cuộc, đó là hình thức luôn liên quan tới cảm giác sợ mất mát và luôn có ít nhất 03 đối tượng gồm người ghen, người bị ghen và người liên quan đến người bị ghen (có thể là một hoặc một vài người cụ thể nhưng cũng có khi là những đối tượng chung chung, những đối tượng không tồn tại thật sự ngoài đời hoặc xuất hiện liên quan đến cuộc sống của những đối tượng ghen và đang ghen như các diễn viên điện ảnh, ca sĩ, cầu thủ....). Khi ghen tuông thì trong cơ thể sẽ xảy ra các phản ứng cả về tâm lí và hành động với các biểu hiện đau đớn về tinh thần, tức giận, buồn bã, ghen tị, sợ hãi, lo lắng về hình ảnh của mình, tự xót thương mình, cảm thấy bị bẽ mặt (tâm lí), run rẩy, toát mồ hôi, tự trấn an mình, có những hành động hung hăng, thậm chí bạo lực (hành động).

Ghen tuông được cho là khó tránh khỏi trong tình yêu và đôi lúc sự ghen tuông thái quá lại khiến mối quan hệ rạn nứt, khi sự ghen tuông thái quá chủ thể có khả năng sẽ hành động một cách ngớ ngẩn, thể hiện như sự bực bội, khó chịu khi một đối tượng nói chuyện thân mật với người khác giới, người tình cũ và có cảm giác thấy mình đang bị bỏ rơi, bị phản bội và cảm thấy bấp bênh cho tình yêu của chính mình, có những cặp đôi còn ghen tuông nhau ngay trong ngày cưới.

Những biểu hiện của ghen tuông đối với những người có tâm lý hướng ngoại gồm biểu hiện sự giận giữ, ghen tuông ầm ĩ, đối với những người có xu hướng hướng nội thì biểu hiện sự ghen tuông của mình bằng sự xa lánh, lạnh lùng, khinh bỉ, căm thù đối tượng. Cả hai dạng này đều rất nguy hại cho sức khỏe cả thể chất và tinh thần.

Nguyên nhân của loại tâm lý này xuất phát từ sự không tin tưởng vào bản thân, không tin người yêu cũng như mối quan hệ giữa họ, cộng với cảm giác sở hữu khi yêu, hai bên có xu hướng chỉ muốn nửa kia của mình ở bên mình, không muốn chia sẻ cho bất cứ ai, bởi vậy nhiều lúc thấy đối tượng trò chuyện vui vẻ với người khác giới là có cảm giác lo lắng, bấp bênh. Trong khi yêu, những đôi bạn trẻ luôn có cảm giác khó chịu đối với những người khác phái vây quanh hoặc theo đuổi đối tượng của mình. Khi người ta yêu nhau tha thiết hầu như những cặp đôi sẽ không muốn có bất cứ một ai xen ngang vào cuộc tình của họ và khi đã lập gia đình, sự ghen tuông càng thể hiện rõ nét. Thực tế cho thấy, chẳng ông chồng hay bà vợ nào mà không ghen khi một nửa của mình có dấu hiệu ngoại tình hoặc đã ngoại tình.

Ở góc độ tâm lý và y học, ghen tuông có thể ảnh hưởng trực tiếp đến trí não, nó làm giảm trí thông minh, thiếu logic, đánh mất sự tự tin, tiêu tan độ hấp dẫn cũng như nhân cách con người. Tuy nhiên vẫn có ý kiến cho rằng, ghen tuông ở một mức độ nhất định có tính tích cực nhất định vì nó chứng tỏ tình cảm giữa hai bên sâu nặng, và góp phần thắt chặt mối quan hệ giữa hai người và một chút ghen tuông hờn giận sẽ làm cho tình yêu thêm nồng nàn và hiểu nhau hơn, nó cũng là một biểu hiện của tình yêu sâu nặng. Dù vậy nếu không kiểm soát được thì sẽ dẫn đến hậu quả khó lường, sự ghen tuông ở một mức độ vừa phải sẽ làm cho tình yêu bền chặt hơn, nhưng nếu ghen tuông mù quáng dẫn đến có những lời nói, hành vi thiếu kiềm chế sẽ là một trong những nguyên nhân của tội phạm, bi kịch tình yêu, bi kịch gia đình.

Phụ nữ ghen

Về cơ chế tâm lý, người phụ nữ luôn cảm thấy vui sướng và tự hào khi có được một người yêu như ý muốn, tuy nhiên, sau đó, một chút ghen tị sẽ nảy sinh. Dần dần, ghen tị đã trở thành điều không thể thiếu trong các mối quan hệ, và khi ghen tuông trở nên vô lối và không thể chấp nhận được, có những người ngày càng trở nên quá quắt thậm chí còn ghen tuông với cả những người bạn gái thân thiết hay đồng nghiệp của bạn trai mình. Điều này dẫn đến hệ quả là dần dần bị người yêu xa lánh và dẫn đến chia tay.

Khi đã có gia đình, một số phản ứng thường gặp của các bà vợ khi chồng vụng trộm là đánh ghen với tình địch, giận hờn, chì chiết, tuy nhiên họ có thể bỏ qua, tha thứ cho chồng. Phụ nữ hay ghen khi cảm thấy bạn đời hờ hững, lạnh nhạt với mình. Có những phụ nữ ghen tuông kiểu lặng thầm, đó là do họ mất đi sự tự tin vào bản thân, lo sợ mình không còn nắm giữ được trái tim của bạn đời, sợ bị bỏ rơi. Họ càng ghen khi tự mình phóng đại và suy diễn những hành động của nam giới và kết luận rằng anh ta có dấu hiệu phản bội.

Phụ nữ ghen sẽ tìm kiếm những bằng chứng và dấu vết từ người chồng như mùi nước hoa lạ, những tài liệu quên trong túi áo, túi quần, tin nhắn hoặc số điện thoại lạ… Khi phát hiện ra bằng chứng về sự phản bội, lo sợ rằng mình sẽ bị bỏ rơi, phụ nữ sẽ khóc lóc hoặc đe doạ bạn đời và thường sẽ tìm mọi cách gặp trực tiếp tình địch để giải quyết. Nói chung, phụ nữ khi ghen thì mỗi người có một kiểu ghen khác nhau, có cái ghen sáng suốt, minh mẫn, nhưng cũng có cả kiểu ghen mù quáng.

Một số dấu hiệu chứng tỏ phụ nữ ghen như:

- Luôn kè kè hoặc gọi điện cho đối tượng nhiều lần trong ngày để biết đang ở đâu, làm gì, với ai. Mỗi khi đối tượng đi đâu ra khỏi nhà, phụ nữ đều muốn bám đuôi hoặc âm thầm lên kế hoạch kiểm soát. Ngoài ra họ luôn nhìn soi xét, nhìn chú ý tới từng ngóc ngách trên quần áo để phát hiện một dấu son môi hay vết bẩn bất thường.

- Tức phát điện khi đối tượng nhìn người phụ nữ khác. Đây là dấu hiệu của một người phụ nữ thích sở hữu người yêu.

- Không thích đối tượng của mình kết thân với những người độc thân vì tất cả những người con gái độc thân mà họ biết đều có thể là mối nguy hiểm đe dọa tình yêu của hai người.

- Sẵn sàng kết tội lừa dối cho người yêu vì trong tâm trí của phụ nữ này, đối tượng luôn là người có tội cho đến khi nào nàng thu thập được hết các bằng chứng ngoại phạm.

- Không ngại thể hiện hành động ghen tuông ở nơi công cộng.

Một số dấu hiệu khác của sự ghen tuông thái quá:

- Bị đe doạ bằng hành vi bạo lực nếu người nam rời bỏ người yêu.

- Từng hành động của đối tượng đều bị theo dõi và tra hỏi.

- Mối quan hệ của đối tượng với đồng nghiệp hay người khác giới đều bị nghi ngờ là mờ ám hay lăng nhăng.

- Người nam bị chỉ trích trước mặt người khác.

- Mọi người quen của đối tượng đều bị nhìn với ánh mắt nghi ngờ.

- Người nam bị kiểm soát ngay cả khi ở cơ quan, công ty hoặc nơi làm việc.

- Luôn cảm thấy bất an và không được tự do.

- Mọi hành động của đối tượng đều bị suy diễn và hiểu sai.

- Người yêu của người nam trở nên quá nhạy cảm và hay chỉ trích.

Đối với người vợ trong gia đình, họ có một số dấu hiệu sau:

- Giận dữ khi chồng nhìn người phụ nữ khác. Có không ít phụ nữ tức giận không chỉ khi chồng nhìn người phụ nữ khác mà còn có thể giận dữ cả việc có một cô gái xinh đẹp đi ngang qua chồng.

- Không muốn chồng đi chơi với bạn bè vì họ sợ rằng khi đàn ông đàn đúm thì sẽ xuất hiện thêm những cô gái quyến rũ và vì thế họ không bao giờ muốn chồng đi chơi với bạn bè.

- Bực bội với cả những hành vi hợp lý, một số người thậm chí khó chịu cả với những hành vi của chồng như đi thăm mẹ hay những người thân là phụ nữ khác như chị em gái...

- Tra vấn bạn bè của chồng

- Thường tình cờ và bất ngờ xuất hiện ở những nơi chồng đang ngồi với bạn bè.

- Nghi ngờ chồng dan díu với các đồng nghiệp nữ. Mỗi khi chồng ở lại làm việc muộn là lập tức thấy nghi ngờ.

- Tạo ra sự cố trước nơi công cộng

- Không thích chồng có những người bạn độc thân.

- Dằn vặt chồng mỗi ngày với những nghi ngờ của mình. Người chồng luôn phải chứng minh cho lòng chung thủy của mình mỗi ngày. Ngay cả khi những người vợ đã nhận ra là mình vô lý và xin lỗi thì ngày hôm sau họ vẫn tiếp tục trách móc và tức tối.

- Tiếp tục theo dõi chồng khắp nơi.

Tuy vậy, người phụ nữ có thể dễ dàng chấp nhận tha thứ và cho người đàn ông của mình một cơ hội do họ luôn cố gắng làm cho mối quan hệ yêu đương trở nên sâu sắc bằng cách tăng mức độ gắn kết tình cảm. Người phụ nữ không quá lo ngại vì việc phản bội tình dục mà họ đặc biệt lo ngại người đàn ông của họ đang xây dựng sự gắn kết tình cảm với người phụ nữ khác.

Đàn ông ghen

Trong khi yêu, cơn ghen của người đàn ông thường là biểu hiện của sự sở hữu và tính chiếm hữu, đồng thời sự ghen tuông này cũng thường xuất phát từ việc cảm thấy không chắc chắn, không yên tâm về tình cảm của phụ nữ dành cho mình, nhất là đôi lứa khi chưa phải là vợ chồng chính thức của nhau nên đàn ông thường có tâm lý chưa thật sự tự tin vào bản thân mình và chưa tự tin vào người bạn gái của họ, điều đó dẫn đến nảy sinh từ việc mất niềm tin vào bản thân. Sự ghen tuông mù quáng của người yêu khiến đối tượng trở nên mệt mỏi, tình yêu bị đe dọa và đặc điểm chung là đàn ông khi ghen tuông dễ bạo lực mù quáng, ghen tuông quá mức dễ tạo hành động bạo lực trong nam giới, họ khó kiểm soát sự ghen tỵ của mình và sự thất vọng hay mất tin tưởng lại càng đổ thêm dầu vào lửa, một số biểu hiện như chồng thiêu chết, chém vợ chết, giết cả nhà vợ vì ghen, ném con chết vì ghen vợ, ghen rồi giết vợ vì vợ làm tiếp viên, chặt vợ thành nhiều khúc, thiêu chết vợ...

Xét về tâm lý thì người đàn ông khi thật sự yêu một ai đó hầu hết đều có thể ghen tuông một cách vô cớ, nhất là khi nửa kia của họ đang tỏ ra quan tâm đặc biệt tới một người nào khác ngoài họ, tuy nhiên họ chỉ ghen, khó chịu về nội tâm mà ít khi thực hiện các hành vi thái quá như theo dõi, đánh ghen.... giống như phụ nữ.

Khi đang yêu đương, cưa cẩm và tán tỉnh phụ nữ, đàn ông có một số dấu hiệu biểu hiện ghen là:

+ Nhóm dấu hiệu về thái độ khó chịu, tâm lý không vui vẻ gồm:

- Tỏ vẻ khó chịu khoặc không vui khi người phụ nữ của mình đề cập hoặc nói tốt về người đàn ông khác.

- Ghen vì bạn tình của anh ta đã cười nói vui vẻ với người khác mà không có anh ta bên cạnh.

- Một số người còn tỏ thái độ khó chịu và ghét những bức ảnh của người yêu mình chụp chung với người yêu cũ, một số người thậm chí còn yêu cầu bạn của mình bỏ những tấm ảnh đó đi. Một số người khác luôn yêu cầu đối tượng của mình phải mang hình của mình, hoặc hình của hai người chụp chung cùng nhau, đây cũng là một biểu hiện của tính sở hữu.

- Khi người khác khen đối tượng của mình hấp dẫn thì đàn ông thường cảm thấy buồn thay vì tự hào về điều này, một số người còn khó chịu vì cách ăn mặc của người phụ nữ của mình nếu nó có tính khêu gợi, họ sẽ cấm đoán hoặc im lặng và hậm hực.

+ Nhóm dấu hiệu về tâm lý sở hữu biểu hiện gồm:

- Thái độ muốn sở hữu người phụ nữ anh ta đang đeo đuổi, một hình thức phổ biến nhất là điện thoại liên tục cho người phụ nữ của mình để biết thông tin, một số người khác thì muốn biết chi tiết tất cả mọi hoạt động của người phụ nữ, thậm chí một số người đàn ông luôn nhìn một cách có kiểm soát đối với bạn gái hoặc người mình để ý một cách công khai hoặc bất giác, liên tục nhìn vào mắt phụ nữ với cái nhìn có phần nặng nề, căng thẳng hoặc ở mức độ nhẹ hơn là luôn để mắt đến người phụ nữ của mỉnh. Dấu hiệu không muốn người phụ nữ của mình có thêm những người bạn mới.

+ Nhóm dấu hiệu về những hành động thất thường:

- Thay đổi tâm trạng thất thường, dễ nổi cáu, nóng nảy, tức dận và trạng thái dễ bị kích động, một số người đàn ông còn vô cớ gây sự với người phụ nữ. Một số người đàn ông có hành động xa lạ chứng tỏ dấu hiệu rõ ràng của sự tự ái, bất cần với biểu hiện thường thấy là thái độ nhìn thấy bạn gái mà như không chứng tỏ lòng ghen tị lên tới đỉnh điểm.

“	Biểu hiện chung của đàn ông ghen tuông là sẵn sàng lớn tiếng, quát nạt đối phương, bàng quan với mọi thứ xung quanh. Có một số người thì đập phá đồ đạc hoặc trút giận bằng cách đấm vào tường.	”
-Nhà tâm lí Hauck-

- Một số người khác tỏ ra bí ẩn và im lặng hoặc giả vờ như không quan tâm và hành xử bất thường như phớt lờ người yêu của mình, lờ đi sự hiện diện của người phụ nữ. Đây là một trong những dấu hiệu thể hiện sự bất an và ghen tuông vì sự thay đổi cảm xúc đột ngột cũng là dấu hiệu của ghen tị. Ngoài ra họ còn thường xuyên nói ngược lại với mong muốn của mình. Hoặc một số khác thì luôn tự làm tổn thương bản thân mình.

Khi đã có gia đình thì đàn ông ghen khi người khác động chạm vào người phụ nữ của họ, họ luôn mong muốn bạn đời của mình duyên dáng ở chốn đông người để họ được hãnh diện sánh vai nhưng lại rất ghen khi người phụ nữ nhận được nhiều sự quan tâm hay đùa cợt, các hành vi cợt nhã, thân mật, đụng chạm quá mức từ những người khác phái. Với bản tính hiếu thắng, họ khó có thể chấp nhận việc bạn đời chia tay mình để đến với người khác.

Người đàn ông ghen khi bị đối tác phản bội về tình dục nguyên nhân này có nguồn gốc từ thời thượng cổ, theo đó người đàn ông muốn đảm bảo đối tác phải sinh ra đứa con đích thực là giọt máu của họ, điều này trái ngược với người phụ nữ lại mong họ và con cái sẽ được một người chồng toàn tâm toàn ý với gia đình, không bị chia sẻ tình cảm bởi bất cứ ai.

Một thống kê cho thấy những nguyên nhân khiến đàn ông ghen là:

- Khi có một người vợ xinh đẹp, giỏi giang khiến những ông chồng này sợ bị người khác để ý tới, sợ bị người đời so sánh…. hoặc ghen vì người vợ của mình hơn mình về nhiều mặt.

- Do tính mặc cảm, thiếu tự tin vào bản thân của mình, thiếu tự tin vào quan hệ của hai người, nhất là những người đàn ông mặc cảm, có hoàn cảnh thì thường hay ghen.

- Có tính trăng hoa dẫn đến quy kết xét nét người vợ.

- Ghen vì vợ thích, xuất phát từ quan điểm "có yêu mới ghen".

Đàn ông khi ghen thường quan sát vẻ ngoài và thời gian biểu của người phụ nữ và mọi biểu hiện khác với thói quen thông thường đều bị tra hỏi cặn kẽ. Khi phát hiện ra bằng chứng về sự phản bội, họ đôi khi trở nên hung dữ, bạo lực, họ khống chế, chỉ trích người phụ nữ bằng đủ mọi cách nhưng một số không dễ dàng chia tay ngay lập tức.

Mặt khác, đàn ông đôi khi cũng ghen tuông không kém gì phụ nữ. Nguyên nhân xuất phát từ lòng tự ái đàn ông. Một số người căm giận vợ và đổ mọi tội lỗi lên đầu người vợ, không buông tha cho vợ mà tìm cách hạ nhục. Ngoài việc ngoại tình để trả thù một số người thậm chí còn giữ lại bằng chứng ngoại tình của vợ rồi rêu rao với mọi người, từ họ hàng, bạn bè, hàng xóm, thậm chí đến con cái. Có trường hợp cá biệt ở Việt Nam khi anh chồng phát hiện vợ ngoại tình liền chụp ảnh nhà nghỉ nơi vợ gặp gỡ người tình, rồi đóng khung, treo trên giường ngủ hai vợ chồng. Có anh chồng khi bắt quả tang vợ đã bắt tình địch trả tiền. Sau đó, anh ta để số tiền ở một chỗ dễ thấy trong nhà, mỗi khi con cái xin tiền đóng học phí hay mua món gì, anh lại bảo con lấy số tiền mẹ kiếm được để dùng.

Nhưng một diễn tiến khác, nếu vì lý do nào đó mà người đàn ông không thể hỏi thẳng vợ chuyện ngoại tình, vẫn phải xem như không biết gì thì tâm trạng họ sẽ trở nên u uất, có thể sinh nát rượu, tự hủy hoại cuộc đời mình. Cũng có người sẽ dồn hết cả tình thương yêu vào con cái, hay các con vật nuôi trong nhà. Do đặc điểm giới tính, họ không chia sẻ được nỗi đau đớn này với bạn bè. Hầu như không có đàn ông nào khóc lóc trong vòng tay bè bạn như phụ nữ thường làm, bản chất hiếu thắng của đàn ông không cho phép họ bộc lộ cho nên nỗi đau càng chất chứa trong lòng và họ cứ thầm lặng chịu đựng một mình.

 (Nguồn: Wikipedia tiếng Việt)